Tortum ilçesi dağlarında aşı boyası ile çizilmiş 8 bin yıllık kaya resimlerine rastlandı. Aşı boyalı kaya resimlerini araştıran Oğuzhan Türk tarafından tespit edilen alanda Erzurum Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Eskiçağ Tarihi Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Yavuz Günaşdı, Erzurum Müze Müdürü Hüsnü Genç ve Dr. Ahmet Cuneydi Has bilimsel çalışmalar yürüttü. Doç. Dr. Günaşdı, Kuzeydoğu Anadolu’da aşı boyası ile yapılmış ilk örnek olduğunun altını çizdi.
20 YILI AŞKIN BİR SÜREDİR BÖLGEDE ARAŞTIRMA YAPILIYOR
20 yılı aşkın süredir Prof. Dr. Alpaslan Ceylan başkanlığında bölgede yüzey araştırmaları yürüttüklerini ifade eden Doç. Dr. Günaştı, bu araştırmalarda Erzurum başta olmak üzere Kars, Ardahan ve Erzincan bölgelerinde kaya resimlerine rastladıklarını belirtti. Ancak bu panoyu özellikli kılan durumun aşı boyası kullanılarak yapılması olduğunu belirten Doç. Dr. Günaşdı, “Doğu Anadolu Bölgesi’nde karşılaştırma yapabileceğimiz merkezlerden Malatya Arslantepe ve Van bölgesindeki figür ve teknik açıdan bunlar Tortum ilçesindekilerden farklı. Anadolu’da yine Mersin’de aşı boyası ile yapılmış tasvirler var, ancak bizim tespit etmiş olduğumuz resimlerin yöreye has olduğunu söyleyebiliriz. Ekip olarak daha önce de tespit etmiş olduğumuz kaya resimleri gibi bunlar da Orta Asya’dan Anadolu’ya gelen unsurlar. Orta Asya’da bu tip kaya resimleri Paleolitik dönemden başlayarak Neolitik, Kalkolitik ve Tunç çağları boyunca devam ettiğini ve en güzel örneklerine Moğolistan, Doğu Pamirler, Özbekistan, Kırgızistan, Türkmenistan, Ermenistan, Azerbaycan ve İran’da rastlanmaktadır. Özellikle Kaşkaderya bölgesindeki Sypantaş (Sapantaş) ve Ermenistan’daki Geghama kaya resimlerinin bu noktada oldukça önemli” diye konuştu.
7 BİN YILLIK TARİHİ DEĞİŞTİRECEK ÖZELLİĞE SAHİP
Tortum’da keşfedilen kaya panosunda 2 erkek, 2 dişi ve 2 de yavru olmak üzere toplam 6 geyik motifi yer aldığını sözlerine ekleyen Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Eskiçağ Tarihi Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Yavuz Günaşdı, şunları söyledi:
“Geyik tasvirleri Orta Asya’dan başlayıp Anadolu’ya kadar gelen bir gelenektir. Moğolistan’da bulunan geyikli taşlar bu geleneğin en güzel örnekleridir. Ayrıca Altaylar’da Karakum Vadisi’nde bulunan geyik tasvirleri önemlidir. Yine Pazırık kurganlarında keşfedilen halı üzerinde de geyik motifleri yer almaktadır. Doğu Anadolu’daki bulunan pek çok yerde de geyik tasvirleri yer almaktadır. Kars Kağızman’da keşfedilen Yazılıkaya ve Geyiklitepe kaya resimlerinde çok sayıda geyik figürleri bulunmaktadır. Tortum kaya resimlerinin ne zaman yapıldığına dair yaptığımız ilk incelemelerde Geç Neolitik veya Kalkolitik Çağ’ın erken dönemine ait olma ihtimalinin yüksek olduğunu söyleyebiliriz. Ancak dönemsel tespit konusunda çalışmalarımız devam etmektedir. Bilimsel çalışmalara hemen başlamış bulunmaktayız. Tortum aşı boyalı kaya resimleri Kuzeydoğu Anadolu ve Doğu Anadolu tarihine çok önemli katkılar sağlayacaktır. Bu tespitle aşı boyalı kaya resmi Kuzeydoğu Anadolu’da ilk defa keşfedilmiş oldu. Bu da Erzurum’un bilinen 7 bin yıllık tarihini değiştirecek özelliklere sahip.”
DEFİNECELERDEN ENDİŞE DUYULUYOR
Tarihe ışık tutacak kaya resimlerini bulan Oğuzhan Türk ise, “Aşı boyası ile yapılan bu kaya resimleri Kuzeydoğu Anadolu’da ilk olması açısından ve erken dönem Türk izleri açısından çok önemli. Kaya resimleri Erzurum tarihini değiştirir nitelikte olması açısından önemli. Erzurum kültür envanterine böylesine önemli bir buluntuyu kazandırdığımız için mutluyuz. Definecilerin bugüne kadar uğramadığı ender yerlerden biri olan bu bölgeyi gizli tutacağız” dedi.
Kaynak: Demirören Haber Ajansı / Turgay İpek
