Uppsala Çatışma Verileri Programı, dünya genelinde yaşanan silahlı çatışmalara dair çeşitli
istatistikleri içeren veri tabanını güncelledi ve 2019 yılına ilişkin özel bir rapor yayımladı.
Raporda son yıllarda örgütlü şiddet olaylarında yaşanan ölümlerdeki azalışın 2019’da da
sürdüğüne dikkat çekilirken, yıl boyunca yaşamını yitiren toplam kişi sayısının Suriye’de iç
savaşın başladığı 2011 yılından bu yana en düşük seviyeye gerilediği belirtildi. Araştırmacılar
IŞİD’in Ortadoğu’da aldığı darbelerin ölümlerin azalmasında etkili olduğuna değinirken cihatçı örgütlerin Afrika’ya yönelmekte olduğunun altını çiziyor.
Dünya genelindeki silahlı çatışmalara dair verileri bir araya
getiren, İsveç Uppsala Üniversitesi bünyesindeki Uppsala Çatışma Verileri Programı (UCDP), her sene
yayınladığı veritabanını güncelleyerek 2019 yılına dair detaylı bir rapor yayımladı.
Çatışma alanlarından elde edilen istatistikleri içeren çalışmada, 2019’da örgütlü şiddet olaylarında
toplam 75.600 ölüm kaydedildiği belirtildi. Raporda IŞİD’in son yıllarda Ortadoğu’da aldığı darbelere
bağlı olarak çatışma kaynaklı ölümlerin, Suriye’de iç savaşın başladığı 2011 yılından bu yana en düşük
seviyeye gerilediği ifade edildi. Ancak araştırmacılar bu sırada IŞID ve El Kaide bağlantılı cihatçı
örgütlerin Afrika’ya yöneldiğine dikkat çekiyor.
Çatışmalardan en fazla etkilenen 5 ülke
UCDP tarafından 2019’da çatışma taraflarından en az birinin bir devletin hükümeti olduğu devlet
merkezli 54 aktif çatışma raporlanırken, hazırlanan çalışmada bu çatışmaların 25’inin Afrika ülkelerini,
15’inin Asya ve 10’unun ise Ortadoğu ülkelerini ilgilendirdiği belirtildi. UCDP verilerine göre 2019'da
ülkeler bazında örgütlü şiddet sonucu yaşamını yitiren kişi sayılarına bakıldığında, çatışmalardan en
fazla etkilenen beş ülke ise sırasıyla Afganistan, Meksika, Suriye, Nijerya ve Demokratik Kongo
Cumhuriyeti.
Cihatçı örgütler Ortadoğu'dan sonra Afrika’ya yöneldi
UCDP yöneticilerinden Therese Pettersson da yaptığı değerlendirmede IŞİD'in güç kaybının örgütlü
şiddet olaylarındaki ölümleri azalttığına dikkat çekerken “Suriye’deki şiddetin azalmasına karşın
Afrika’da bir artış gözlemliyoruz. IŞİD ve diğer ulusötesi cihatçı örgütler Afrika’ya yönelirken, aynı
zamanda şiddeti de o bölgeye taşıyor” dedi. IŞİD’e ek olarak El Kaide bağlantılı grupların da Afrika’da saldırılarını yoğunlaştırdığını ifade eden Pettersson “Burkina Faso ve Mali gibi ülkelerde sivilleri hedef
alan şiddetin giderek arttığını görüyoruz” diyor.
Dünya genelinde yaşanan çatışmalara dair yaklaşık 40 yıllık bir veri toplama geçmişine sahip olan
UCDP verilerine bakıldığında IŞİD ve El Kaide gibi ulusötesi cihatçı grupların, son 10 yılda örgütlü
şiddet olaylarına dair trendleri şekillendirmede ciddi bir etkisi olduğu görülüyor. UCDP direktörü Magnus
Öberg ise konuyla ilgili olarak “Tarihsel bir perspektiften bakıldığında bu grupları farklı kılan şey şiddet
uygulama kapasiteleri değil ulusötesi mevcudiyetleri” dedi ve bu grupların dünyanın çeşitli yerlerinden
takipçilere sahip olduğunun ve bu takipçilerini kendi örgütlerine üye olarak çekebildiklerinin altını çizdi.
Çatışma kaynaklı ölümlerin %40’ı Afganistan’da yaşandı
Raporda 2019 yılında hem IŞID hem de El Kaide’nin faaliyet gösterdiği Afganistan’da, 1989’dan bu
yana ülkedeki en kanlı yılın yaşandığına dikkat çekiliyor. 2013'ten bu yana örgütlü şiddet olayları
neticesinde yaşanan ölümlerin sert bir biçimde tırmanışa geçtiği Afganistan, UCDP verilerine göre
geçtiğimiz yıl dünya genelindeki çatışmalar nedeniyle yaşanan tüm ölümlerin %40’ına sahne oldu.
