Pazaryerlerinde son dönemde görülen büyüme ve satıcı sayısındaki artış e-ticaret şirketlerinin genişlemesine yardımcı olurken önümüzdeki süreçte rekabetin nasıl şekilleneceği sorularını da akla getiriyor. E-ticaretin 2020’de beklenenin üzerinde büyüdüğünü ve yakın gelecekte de büyümeye devam edeceği tahminlerinden daha önce de bahsetmiştik. 2021’in de bu açıdan benzer bir sene olacağını düşündüğümüzde gelirlerin artacağı kesin; oyuncular açısındansa daha karmaşık bir yapı söz konusu.
Shopify ve Amazon’un global açıdan küçük işletmelere, hatta bazı içeriklere göre girişimlere, yardımcı olduğu ve satışlarını pazaryerleri sayesinde artırdıkları söylenmekte. Shopify’ın son açıklamalarına göre geçtiğimiz sene 1 milyondan fazla yeni satıcı sisteme tanımlanmış ve son çeyrekteki yaklaşık %30 satış miktarı hacim büyümesi de pazaryerine yeni tanımlanan kullanıcılardan kaynaklanıyor. Öte yandan Amazon da Shopify’ın benzer bir modeli ile çalışan Selz’i satın alarak üçüncü parti kullanıcılara daha çok yoğunlaştığını gösteren bir adım attı.
E-ticaretin büyümesi ile satışlar açısından sorun yaşayan, hatta bir kısmı kapanan, yüz yüze mağazaların hala toplam perakende ticaretteki payının büyük olduğunu unutmamak gerekiyor. Belki bu sene içinde değil ama önümüzdeki sene itibariyle yüz yüze mağazalardaki trafiğin de eski haline yaklaşması bekleniyor. Bu durumda e-ticaretin ve satıcıların nasıl büyüyeceği de hem pazaryerlerinin yapacakları yeniliklere hem de üçüncü partilerin nasıl dijitalleşeceğine bağlı gibi görünüyor.
Trendyol, Hepsiburada ve GittiGidiyor gibi pazaryerlerinin de açıkladıkları rakamlara ve gelecek planlarına baktığımızda bireysel satıcılarla birlikte işletmelerin gelirlerine olumlu etki sağlandığını görüyoruz. Yakın zamanda Trendyol’un sağladığı verilere baktığımızda istihdama yapılan katkı, aktif kullanıcı sayısı ile üye iş yeri adedindeki artış ile ilgili çıktıları görmekteyiz. Hepsiburada da Webrazzi Summit’te açıkladığı üzere Asya’da başlayan superapp hedefi ile kendi ekosistemini ve buradaki kullanıcıları geliştirmeye odaklanan planlar üzerine çalıştığını belirtmekte. GittiGidiyor ise 2020’de üye KOBİ sayılarını yaklaşık %20 oranında artırdığını belirtmekte.
Müşterilerin online alışverişi tercih etmelerindeki başlıca nedenler erişilebilirlik, fiyat ve kampanyalar, ürün seçenekleri gibi konularda yoğunlaşıyor. Pazaryerlerindeki satıcı sayılarının artması da kıyaslamayı kolaylaştırırken önümüzdeki dönemde herhangi bir iş yerini farklılaştıracak tek özelliğin uygun fiyat olmayacağını göz önünde bulundurmakta fayda var. Satıcıların ve pazaryerlerinin farklı yöntemlerle müşterilerine ulaşması rekabetin artmasını ve pazarın büyümesini artırabilir.
Bu konuda Faire ve Abound gibi e-ticaret şirketlerinin son dönemdeki satıcı desteklerinin öne çıktığını düşünmekteyiz. Son kullanıcı için değil ancak B2B modeli için fayda sağlayan bu pazaryerleri ile hem bir süredir yapılmayan fuarlardan gelen ticari canlılığı ayakta tutmak hem de satıcıların stoklarını daha kolay takip etmelerini sağlamak mümkün. Yakın zamanda bir yatırım turu da tamamlayan Abound, geçtiğimiz sene yaklaşık 200.000 adet yeni ürünü seçenekler arasına eklediğini belirtirken satış hacminin 2020 öncesine kıyasla 20 katına çıktığını belirtmekte. Geçtiğimiz sene sonuna doğru E Serisi yatırım turunu tamamlayan Faire de toptan satış pazaryeri olmak konusunda öne çıkan e-ticaret şirketlerinden. Abound ve Faire modellerine baktığımızda bağımsız ve yeni satıcıların daha çok görünür olmasını sağlayan ve bu sayede satışlarını öne çıkartan pratikleri görmekteyiz.
Toptan pazaryerlerini öne çıkartan konuların başında perakendecilerin üretim yeri, nedeni, içeriği gibi konularda filtreleme yaparak her yerde bulunmayan ürünleri sağlayabilmesi. Amazon’un büyük varlığının bulunduğu global e-ticaret pazarında orada yer alan bir ürünü müşterilerle buluşturmak için ekstra efor sarf etmektense ulaşılması daha zor satıcıları müşterilerle buluşturabiliyor. Bunun dışında müşterilerine sundukları analitik araçlarla birlikte uzun vadeler, stok planlaması ile birlikte yeni mağaza açılışlarında sunulan krediler ile küçük satıcılar ile D2C’lere birçok fırsat sağlıyor. Bu satıcılara son kullanıcıların fark edemeyeceği fırsatlar sağlarken müşterilerin de büyük pazaryerleri arasında satıcıları daha iyi tanımalarına da olanak veriyor.
Online perakendede pazaryerlerini öne çıkartabilecek ve satıcılarına yardımcı olabilecek bir diğer değişiklik ise Jet.com eş kurucularından Nate Faust’un yeni girişimi Olive’de öne çıkıyor. Son dönemlerde artan teslimat hacmi için farklı çözümler arayan e-ticaret ve kargo şirketleri bu konuda beklenenin üzerinde çaba sarf etmekte. Türkiye’de kargo teslimatı açısından büyük sorunlar yaşanmasa da aynı anda aynı yerden alınan birden fazla siparişin teslimatı için farklı kargo şirketleri ile çalışmak müşteri açısından çok büyük bir eksiklik yaratmasa da sürdürülebilirlik açısından düşündüğümüzde çevreye uzun vadede büyük zarar vermekte. Adidas, Anthropologie ve Michael Kors gibi markalarla iş birliği yaptığını açıklayan Olive, farklı markalardan aynı müşterinin yaptığı siparişleri kendi merkezinde konsolide ederek müşteriye toplu olarak, satın alma sıklığına göre haftalık ya da daha sık ulaştırılmasını sağlıyor. Bu tarz bir işleyiş müşteri açısından kullanıcı deneyimini artırarak tek seferde teslimatların aradan çıkmasına yardımcı olurken satıcılar açısından da pazaryerleri ile çalışma şekillerini güçlendirmek ve lojistik sorunların sorumluluğunu farklı partilere dağıtmak açısından faydalı olabilir.
Toptan pazaryerleri ile konsolidasyon merkezlerini bir arada düşündüğümüzde e-ticaret açısından rekabetin artması pazaryerlerinin değişik açılardan ayrışmasını sağlayabilir; satıcılarınsa kendilerine daha yakın platformlarda büyümesini hatta sadece kârlılık açısından değil çevreye katkı ve sürdürülebilirlik bakımından toplam ticarete katkı yapmalarını da sağlayabilir.
